Logicollege

Je ziet bijna nooit dat één enkele onderneming het hele traject verzorgt vanaf de oorsprong van de grondstoffen tot aan de eindconsument. Er is vrijwel altijd sprake van een keten van bedrijven, die gezamenlijk de dienst of het product voortbrengt. In de economie wordt zo’n keten een bedrijfskolom genoemd, met verticale relaties. In de logistiek noemen we de relaties binnen zo’n keten juist horizontale relaties, of ook wel de product-as.

In het bijzonder bij consumentenproducten, speelt de merkeigenaar een belangrijke rol in de gehele keten, De merkeigenaar kan zelf de fabrikant zijn van het eindproduct, Zou ook fabrikant kunnen zijn van componenten en onderdelen. Zou zelfs de eigenaar kunnen zijn van de bronnen, van landbouw of mijnbouw. Het kan ook anders, van veel producten is de merkeigenaar niet veel meer dan een marketingbedrijf, dat alle werkzaamheden uitbesteedt.

Zelf gemaakt, of laten maken, in beide gevallen brengt de merkeigenaar de keten op gang. Enerzijds door het product door de keten te ‘duwen’, door ervoor te zorgen dat het wordt gemaakt en dat importeurs, groothandelaren en detaillisten het product in voorraad willen nemen. Anderzijds door met advertenties en campagnes de vraag op gang te brengen.

Een andere bijzondere positie wordt ingenomen door logistieke dienstverleners. Bedrijven die kunnen zorgen voor groepage en opslag van goederen, voor orderverzamelen, voor verpakken en voor transport.

In figuur 13 zie je een schematisch overzicht van een keten, met een bijzondere plek voor de merkeigenaar en voor de logistieke dienstverlener(s).

figuur 13 spelers in de keten

Een bedrijfskolom (een voortbrengingsketen) bestaat uit onafhankelijk van elkaar werkende ondernemingen. Ieder zal voor zich proberen aan de vraag van de volgende schakel in de keten te voldoen en tegelijk de eigen werklast zo goed mogelijk te verdelen. Dat lukt alleen door het aanleggen van tussenvoorraden: werkvoorraad en veiligheidsvoorraad. Werkvoorraad omdat je de klant onder normale omstandigheden wilt bedienen en een extra hoeveelheid als veiligheidsvoorraad: “want je weet nooit wanneer (en hoeveel) die lastige afnemer zal gaan bestellen en we moeten wel op tijd leveren”.

Keteneffect
Een onontkoombaar gevolg van schakels in een keten die onafhankelijk van elkaar besluiten om voorraad aan te leggen is het keteneffect: het steeds groter worden van de tussenvoorraden terwijl er tegelijkertijd steeds meer problemen komen met tekorten of te late leveringen. Andere benamingen van het keteneffect zijn opslingereffect en bullwhip-effect.

Mede om het dramatische keteneffect te beperken, gingen bedrijven steeds meer informatie delen. Dat kan heel ver gaan: samen vraagvoorspellingen maken, voorraadinformatie aan elkaar doorspelen, samen prioriteiten stellen in de productievolgorde en samen beslissen wanneer (en met hoeveel) de verkoopvoorraad van gereed product (aan het einde van de keten) zal worden aangevuld. Zo ontstond Supply Chain Management (SCM). We geven hieronder aan hoe breed zowel Logistiek als SCM kunnen worden gedefinieerd. Deze definities wijken af van de eerder genoemde definitie van de VLM.