Indeling op waarde- en handelingkenmerken van de producten
Het soortelijk gewicht (de soortelijke dichtheid) van een stof is een aanduiding van het aantal kilogrammen dat één kubieke meter van dat product weegt. Meer gebruikt, het aantal kilogrammen per kubieke decimeter (liter). Het is een kengetal van een stof. Een kengetal, dat het eenvoudig maakt om stoffen (op de aspecten ‘volume’ en ‘gewicht’) met elkaar te vergelijken. De soortelijke dichtheid van ijzer is groter dan van water, ijzer zinkt in water.
Op vergelijkbare wijze kunnen ook andere kenmerken van producten in kengetallen worden gevangen.
We komen hier met twee van deze kenmerken. Waardedichtheid en verpakkingsdichtheid.
- Waardedichtheid: de waarde van een volume-eenheid: €/m3.
- Verpakkingsdichtheid: het aantal te handlen verpakkingen per volume-eenheid: stuks/m3.
Als je voor het assortiment aan producten van een onderneming een indicatie hebt van deze kengetallen, dan geeft die je een eerste indruk van belangrijke logistieke kostenfactoren.
Ga maar na. Hoe kleiner de afzonderlijk te hanteren colli, hoe meer afzonderlijk te hanteren verpakkingen er in een kubieke meter gaan, hoe meer tijd het je per m3 kost voor opslaan, orderverzamelen, stapelen en verder verwerken van die kubieke meter product. Dus hoe groter het aandeel zal zijn van handlingskosten in je totale logistieke kosten. Veel meer dan bijvoorbeeld bij handling van hele pallets. Dus bij goederen met een hoge verpakkingsdichtheid behoren relatief hoge handlingkosten.
Voor goederen met een hoge waardedichtheid (veel waarde toegevoegd) geldt dat voorraad houden duur is. De voorraadkosten, met name de rente en de beveiligingskosten zijn voor een m3 goudstaven heel wat hoger dan voor een m3 bakstenen (ondanks de lage rentestand).
In figuur zetten we de begrippen waardedichtheid en de verpakkingsdichtheid tegen elkaar uit in een grafiek, waardoor de relatieve verschillen tussen productsoorten worden verduidelijkt.
figuur 2: waardedichtheid en verpakkingsdichtheid tegen elkaar uitgezet
In de grafiek zijn vier gebieden te onderscheiden, die we zullen toelichten.
Gebied 1. Het gebied waarin de waardedichtheid groot is (en de verpakkingsdichtheid relatief laag). In dit gebied zal veel nadruk in de logistiek liggen op voorraadbeheer.
Gebied 2. Bij een assortiment met een hoge verpakkingsdichtheid en relatief lage waardedichtheid zal de nadruk zal liggen op handling. Bij een dergelijk assortiment zul je al snel gaan nadenken over het mechaniseren van de Materials Handling.
Gebied 3. Voor een assortiment in dit gebied, waarin zowel de verpakkingsdichtheid als de waardedichtheid laag zijn, zullen opslag en transport een groot deel uitmaken van de logistieke kosten.
Gebied 4. Tenslotte is er een gebied, waarin zowel de waardedichtheid als de verpakkingsdichtheid hoog zijn. Veel pakjes, met een kostbare inhoud. Omdat ieder mens er recht op heeft om niet in verleiding te worden gebracht, is er voor transport, opslag en handling bij een dergelijk assortiment veel toezicht en beveiliging nodig.
In de grafiek hebben we een aantal producten als voorbeelden genoemd. Hou er rekening mee, dat het in dit denkmodel gaat om relatieve begrippen, niet om absolute uitspraken. Door vergelijking van de kenmerken van artikelen, kun je ze ten opzichte van elkaar een plaats geven in de grafiek en daaruit kun je vervolgens afleiden op welk van de logistieke kosten componenten meer nadruk moet worden gelegd bij het ene artikel dan bij het andere.
Aan de hand van de (extreme) voorbeelden van artikelen die we in de grafiek hebben gezet, kun je voor een willekeurig assortiment de relatieve plek in de grafiek redelijk goed vinden, zodat je een goede eerste indruk krijgt van de belangrijkste logistieke aandachtsgebieden die (zouden moeten) spelen.
Tegelijk moet je in de gaten moet houden naar welke plek in de logistieke keten je aan het kijken bent. Ledlampen per pallet leveren in de groothandel levert een andere plaats in de grafiek, dan ledlampen in overdozen distribueren naar doe het zelf winkels, of ledlampen in verkoopverpakking distribueren naar lampenwinkels of supermarkten.
