Logicollege

Voor de logistiek is er een groot verschil tussen onafhankelijke en afhankelijke vraag. Het gaat daarbij om de oorsprong van de behoefte. Hoe en waardoor is de behoefte ontstaan.

Afhankelijk van de functie van de goederen in de goederenstroom, kan de onafhankelijke vraag zowel betrekking hebben op echte klantenorders (eindgebruikers) van gereed product maar het kan ook slaan op vraag naar componenten, halffabricaten of zelfs grondstoffen. Bijvoorbeeld de stroom onderdelen en componenten voor onderhoud en reparatie, voor projecten in de bouw en de machinebouw, of voor de doe-het-zelf markt.

De behoefte aan een artikel is afhankelijk, als de vraag ernaar direct of indirect kan worden afgeleid van de vraag naar een ander artikel. De afhankelijke vraag kan worden berekend. Bijvoorbeeld qua aantallen met behulp van het productieplan en de stuklijst (of een recept). Het is een deterministische methode. Het is niet nodig om de afhankelijke vraag met statistische methoden te voorspellen.

De indeling afhankelijk-onafhankelijk gaat op artikelniveau niet altijd volledig op. Soms is er sprake van afhankelijke vraag naar onderdelen voor de fabricage, maar is er ook onafhankelijke vraag naar dezelfde onderdelen ten behoeve van bijvoorbeeld onderhoud en reparatie. Meestal is de hoofdstroom duidelijk, bijvoorbeeld de stroom naar fabricage. In onderstaand voorbeeld.

Voorbeeld

BikePro is een fietsenfabriek die zich specialiseert in racefietsen en mountainbikes voor de serieuze gebruikers. De vraag naar fietsen is onafhankelijk, de vraag naar wielen is daarvan afgeleid en dus afhankelijk. De vraag vanuit de fietsenhandel naar reserve-spaken is echter onafhankelijk.

figuur 2: verschil tussen afhankelijke en onafhankelijke vraag

BikePro heeft in haar fabriek en aantal typen frame voorraad liggen. Dat is nodig, omdat de leadtime vanuit de producent in TaiWan nogal lang is. Klanten kunnen bij BikePro in een shop of op internet een fiets samenstellen. De shops hebben alleen demo-modellen, maar de medewerkers kunnen een klant deskundig advies geven. Ongeveer 3 weken na bestelling wordt de fiets afgeleverd bij de klant. Er zijn veel keuzemogelijkheden. Een klant kan bijvoorbeeld kiezen voor een YY- of een WW-frame afgemonteerd met een professionele Kymani set, maar het frame bijvoorbeeld kan ook worden afmonteren met het veel goedkopere (maar best goede) spul van ChinaMech. Voor onderhoud en reparatie kan de klant terecht in de shops. De klantenorders worden wekelijks gegroepeerd tot series vergelijkbare fietsen. Voor de series wordt een productieplan opgesteld. Op basis van dit plan worden de onderdelen besteld bij de fabrikanten of grossiers. Het plan wordt in de week erna uitgevoerd, dan begint de assemblage afdeling met het samenstellen van de fiets op basis van de order van de klant.

De meeste artikelen in de buffer hebben dus een bestemming, omdat ze voor deze of voor volgende week in het productieplan staan. Een klein deel van de voorraad in de buffer heeft nog geen bestemming, die voorraad is bedoeld voor de nog onbekende klant die met zijn/haar fiets bij de shop komt en rekent op snelle reparatie.

Veiligheidsvoorraad is bedoeld voor opvangen van variatie in de afhankelijke vraag. Als sprake is van afhankelijke vraag, zou je geen veiligheidsvoorraad nodig hebben als alle processen precies op elkaar zouden kunnen worden afgestemd. In de praktijk is het meestal zo bij seriematige productie, dat er een beetje speelruimte nodig is. Bijvoorbeeld omdat een proces iets minder zou kunnen opbrengen dan verwacht. Dus ook in een situatie met alleen afhankelijke vraag kunnen voorraden voorkomen. De benodigde hoeveelheden kunnen echter worden berekend, onder andere met gegevens uit het verleden over de werkelijke opbrengst en doorlooptijd van de productieprocessen.

Ook kan veiligheidsvoorraad een rol spelen in een situatie waarin de vraag afhankelijk is.  Die is dan niet voor het opvangen van vraagfluctuaties, maar voor het opvangen van fluctuaties in de levertijd (de doorlooptijd van de stroomopwaarts gelegen processen).